هرودت، مورخ یونانی (قرن پنجم پیش از میلاد) از وجود شش قبیله ماد اطلاع[تا اینجا صفحه ۶ کتاب] داده است، نخستین شاه ایشان به نام دیوکس یا دیااُکو آن‌ها را متحد کرد. آثار آشوری مربوط به سده نهم پیش از میلاد نیز از مادها یاد کرده و آنان را قبیله‌های پراکنده‌ای خوانده‌‌اند که در در نزدیکی مرز آشور مستقر بوده‌اند. سرزمین ماد در همسایگی دولت‌های بزرگ متمدن و با فرهنگ قدیم، یعنی آشور و اورارتور، قرار داشت و طی مبارزاتی که بین این قبایل درگرفت مهم‌ترین آن‌ها، که نیرومندتر و مقتدرتر بودند، به نام قبایل ماد، دولتی مستقل را تشکیل دادند. مادها مردمانی آریایی‌نژاد بودند که مدت‌ها زیر سلطه دولت آشور قرار داشتند. پادشاهان آشور بارها به کردستان و نواحی هم جوار آن لشکرکشی کردند.
بنا بر گفته هرودت: دیااکو در شهری به نام اکباتان دولت ماد را تأسیس کرد. بعد از او پسرش، فرورتیش به تخت نشست. سیاست او حفظ مناسبات خوب با آشور بود، ولی بعد از چندی مادها درصدد برآمدند تا از قید آشور رها شوند. در این جنگ شاه ماد کشته شد. هُوَخشتره از شکست فرورتیش عبرت گرفت و تصمیم به ایجاد قشون دایم گرفت. وی آشوریان را شکست داد و شهر نینوا را نیز محاصره کرد، لیکن گرفتار اسکیت‌ها (سکایان) شد. پس از جنگهای طولانی، عاقبت هوخشتره موفق شد آنان را مغلوب و مجبور سازد تا ارتش ماد را سازمان‌بندی کنند. در سال ۶۱۵پ.م ماد به همراه بابل به آشور حمله کرد. پادشاه بابل، نبوکدپلاسر و شاه ماد نینوا را محاصره کردند.
نواحی تحت نفوذ هوخشتره عبارت بودند از: ری، اصفهان، آتروپاتن(آذربایجان)، اکباتان(همدان)، بخشی از اورارتو و ناحیه کاپادوکیا. وی در سال ۵۹۰ پ.م به کنار رود هالیس (قزل ایرماق) رسید که قلمرو او را از کشور نیرومند لیدیا جدا می‌کرد.
جنگ میان لیدیا و ماد پنج سال طول کشید و عاقبت رود هالیس به عنوان مرز میان دو کشور تعیین شد. پس از هوخشتره، آستیاگ (ایختوویگو)به تخت نشست و توانست بین‌النهرین و سوریه شمالی را از قلمرو بابل جدا کند و متصرف شود.
مادها در عین حال در آغاز سده ششم پیش از میلاد، قبایل پارسی را هم که در نواحی جنوب باختری فلات ایران ساکن بودند، مطیع خود کردند، ولی [تا اینجا صفحه ۷ کتاب] عاقبت کمبوجیه سرکرده پارس‌ها، دختر آستیاگ را به زنی گرفت و از این ازدواج، کوروش پادشاه آینده پارس به دنیا آمد.
ماد اصلی عبارت بود از آذربایجان و کردستان و عراق عجم، ولی بعدها از رود هالیس تا باختر و از دریای خزر تا پارس و خوزستان وسعت یافت(نک، دیاکونوف۱۳۵۷، صص۲۱۱،۲۵۸ به بعد؛ پیگولوسکایا و دیگران، ۱۳۵۴، صص۱۱-۱۵).}۱
ارجاعات:
۱ـ کتاب: درآمدی بر دیوانسالاری در ایران/ نویسنده: حمید تنکابنی/ ناشر: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران/ چاپ نخست تابستان ۱۳۸۳/ صص۶،۷،۸
پاسخ دهید